شبهه: آیا شر از خداوند سرچشمه می‌گیرد؟!

پاسخ

ملحدین ادعا می‌کنند که آیات 78 و 79 سوره النساء باهم در تضاد هستند؟!

«أَيْنَمَا تَكُونُوا يُدْرِكْكُمُ الْمَوْتُ وَلَوْ كُنْتُمْ فِي بُرُوجٍ مُشَيَّدَةٍ وَإِنْ تُصِبْهُمْ حَسَنَةٌ يَقُولُوا هَذِهِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَإِنْ تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ يَقُولُوا هَذِهِ مِنْ عِنْدِكَ قُلْ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ فَمَالِ هَؤُلَاءِ الْقَوْمِ لَا يَكَادُونَ يَفْقَهُونَ حَدِيثًا» (النساء/78)

«هر جا که باشید ولو در برج‌های استوار، مرگ شما را در مى‌یابد. و اگر خیرى به آن‌ها رسد می‌گویند که از جانب خدا بود و اگر شرى به آن‌ها رسد می‌گویند که از جانب تو بود. بگو: همه از جانب خداست. چه بر سر این قوم آمده است که هیچ سخنى را نمی‌فهمند؟».

«مَا أَصَابَكَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللَّهِ وَمَا أَصَابَكَ مِنْ سَيِّئَةٍ فَمِنْ نَفْسِكَ وَأَرْسَلْنَاكَ لِلنَّاسِ رَسُولًا وَكَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا» (النساء/79)

«هر خیرى که به تو رسد از جانب خداست و هر شرى که به تو رسد از جانب خود تو است. تو را برای رسالت به سوى مردم فرستادیم و خدا برای شهادت کافیست».

1: الله متعال منشاء حسنه و خواستار حسنه است و همه چیز را احسن و نیکو آفریده است.

«الَّذِي أَحْسَنَ كُلَّ شَيْءٍ خَلَقَهُ وَبَدَأَ خَلْقَ الْإِنْسَانِ مِنْ طِينٍ» (السجده/7)

«کسی‌که هر چه را آفرید به نیکوترین وجه آفرید و خلقت انسان را از گل آغاز کرد».

«لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ» (التین/4)

«همانا ما انسان را در نیکوترین وجه بیافریدیم».

2: تعدادی از مخلوقات خواستار حسنه هستند؛ الله متعال برای آن‌ها، حسنه خلق می‌کند (اعمال، رفتار، گفتار و پندار حسنه)؛ یعنی خلق اعمال، رفتار و گفتارِ حسنه نیز از جانب الله متعال است (توحید ربوبیت)، این کار به‌خاطر مختار بودن انسان است، و این خلق‌کردن حسنه، بنابه خواست انسان صورت گرفته است و در کارنامه‌اش قرار می‌‌گیرد؛ زیرا لا حول و لا قوة الّا بالله.

«الَّذِي لَهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَلَمْ يَتَّخِذْ وَلَدًا وَلَمْ يَكُنْ لَهُ شَرِيكٌ فِي الْمُلْكِ وَخَلَقَ كُلَّ شَيْءٍ فَقَدَّرَهُ تَقْدِيرًا» (الفرقان/2)

«و هرگز فرزندى نگرفته و شریکى در ملک نداشته و همه چیز را او خلق کرده و حد و قدر هر چیز را معین فرموده است».

الله متعال خالق، رازق و مدبر امور است، و این همان توحید ربوبیت است.

3: تعدادی از مخوقات خواستار سیئه هستند؛ الله متعال برای آن‌ها، سیئه خلق می‌‌فرماید (اعمال، رفتار، گفتار و پندار سیئه)؛ یعنی خلق اعمال، رفتار و گفتار سیئه نیز از جانب الله متعال است (توحید ربوبیت). این کار به‌خاطر مختار بودن انسان است، و این خلق‌کردن سیئه، بنابه خواست انسان و توسط الله متعال صورت گرفته است و در کارنامه‌اش قرار می‌‌گیرد، زیرا لا حول و لا قوة الّا بالله.

«وَلَمْ يَتَّخِذْ وَلَدًا وَلَمْ يَكُنْ لَهُ شَرِيكٌ فِي الْمُلْكِ وَخَلَقَ كُلَّ شَيْءٍ فَقَدَّرَهُ تَقْدِيرًا» (الفرقان/2)

«و هرگز فرزندى نگرفته و شریکى در ملک هستى نداشته و همه چیز را او خلق کرده و حد و‌اندازه هر چیز را معین فرموده است».

الله متعال، خالق، رازق و مدبر امور است، و این همان توحید ربوبیت است.

«مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا وَمَنْ جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلَا يُجْزَى إِلَّا مِثْلَهَا وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ» (الانعام/160)

«هر که عمل نیک آرد پاداش بهتر از آن یابد، و هر کس که عمل بد آرد، بدکاران جز به همان اعمال بد مجازات نشوند».

شرح:

بنابر توجه1: الله متعال تمام مخلوقات و خاصتاً انسان را أحسن آفریده است و دست، زبان، چشم، گوش، مغز و قلب او را نیز به تبع‌ آن أحسن آفریده است، تا ببیند که چه کسانی به اختیار خود راه أحسن را می‌‌پیوندد؛ چون الله متعال خواستار أحسن است.

«الَّذِي خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَيَاةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا وَهُوَ الْعَزِيزُ الْغَفُورُ» (ملک/2)

«آنکه مرگ و زندگى را بیافرید، تا بیازمایدتان که کدام یک از شما به عمل نیکوتر است و اوست پیروزمند و آمرزنده».

«اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ لَهُ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى‏» (طه/8)

«خداى یکتاست که جز او هیچ معبودى نیست، نیکوترین نام‏‌ها فقط ویژه اوست (هیچ نام و خصلتِ شر و زشتی ندارد)».

و بنابر توجه 2 و 3: انسان موجودی مختار است که خود به اختیار خود راه خوب و بد را می‌‌پوید و الله متعال هر آنچه را که انسان می‌‌خواهد برایش می‌‌آفریند، ولی در پایان او را بازخواست خواهد نمود (چون الله متعال امر به أحسن می‌‌نماید و خلاف أحسن را قبول ندارد)، چون:

«إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ وَإِيتَاءِ ذِي الْقُرْبَى وَيَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَالْبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ» (النحل/90)

«خدا به عدل و احسان و بخشش به خویشاوندان فرمان می‌‌دهد. و از فحشا و زشتکارى و ستم نهى می‌کند. شما را پند می‌‌دهد، باشد که پذیراى پند شوید».

4: الله متعال مخلوقاتش را آزمایش می‌‌نماید؛

«لَتُبْلَوُنَّ فِي أَمْوَالِكُمْ وَأَنْفُسِكُمْ وَلَتَسْمَعُنَّ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ مِنْ قَبْلِكُمْ وَمِنَ الَّذِينَ أَشْرَكُوا أَذًى كَثِيرًا وَإِنْ تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا فَإِنَّ ذَلِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ» (آل‌عمران/186)

«شما را با مال و جان آزمایش خواهند کرد. و از زبان اهل کتاب و مشرکان آزار فراوان خواهید شنید. اگر شکیبایى کنید و پرهیزگار باشید نشان از قدرت اراده شماست».

5: الله متعال گاهی نتیجه اعمال حسنه و سیئه را در دنیا به انسان می‌‌چشاند.

مثال1: شرک به الله متعال از سوى باغدارِ رفاه‌مندِ مغرور در سوره کهف، عامل تبدیل شدن باغ وى به خاک با نزول عذاب الهى شد؛ کفر و فخرفروشى صاحب آن باغِ سوخته، عاملى براى از دست دادن بوستان‌هاى خیر و حاصل‌خیز به کویر خشک بود و دوست موحدش به سرزنش آن باغدار پرداخت و گفت:

Pوَلَوْلَا إِذْ دَخَلْتَ جَنَّتَكَ قُلْتَ مَا شَاءَ اللَّهُ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ إِنْ تَرَنِ أَنَا أَقَلَّ مِنْكَ مَالًا وَوَلَدًاO (الکهف/39)

«و چرا وقتى به باغ خود وارد شدى، نگفتى: آنچه الله(متعال) بخواهد (صورت می‌‌‏پذیرد) و هیچ نیرویى جز به‌وسیله الله(متعال) نیست اگر مرا از جهت ثروت و فرزند کمتر از خودت می‌‌‏بینى».

مثال2: نجات لوط (علیه السلام) از عذاب الهی، نوح (علیه السلام) از طوفان، نجات اصحاب کهف و پیروزی و نجات مؤمنین و پرهیزکاران و… از نتیجه اعمال حسنه است.

«كَذَّبَتْ قَوْمُ لُوطٍ بِالنُّذُرِ» (القمر/33)

«قوم لوط نیز آیات و رسول حق را تکذیب کردند».

«إِنَّا أَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ حَاصِبًا إِلَّا آلَ لُوطٍ نَجَّيْنَاهُمْ بِسَحَرٍ» (القمر/34)

«ما هم جز خانواده لوط که به وقت سحر نجاتشان دادیم همه آنان را به سنگباران هلاک نابود کردیم».

«وَلَقَدْ أَنْذَرَهُمْ بَطْشَتَنَا فَتَمَارَوْا بِالنُّذُرِ» (القمر/35)

«(نجات اهل بیت لوط هم) به نعمت و لطف ما بود، بلى ما چنین شکرگزاران را پاداش می‌‌دهیم».

«ثُمَّ نُنَجِّي رُسُلَنَا وَالَّذِينَ آمَنُوا كَذَلِكَ حَقًّا عَلَيْنَا نُنْجِ الْمُؤْمِنِينَ» (یونس/103)

«آنگاه پیامبران مان و کسانى را که ایمان آورده‌‏اند می‌‌رهانیم. زیرا بر ما فریضه است که مؤمنان را برهانیم».

نتیجه:

آیه 78 سوره النساء:

هر خیری به هر کسی برسد، این خیر از جانب الله متعال است (مانند خیری که به اصحاب کهف، لوطA، نوحA و مؤمنین و مؤمنات و متقین و … به واسطه اعمال صالح می‌رسد) و یا اینکه این خیر به واسطه آزمایش توسط نعمت‌‌ها است که عام می‌باشد.

آیه78 سوره النساء:

هر شرّی به هر کسی برسد، این شر از جانب الله متعال است (مانند شری که به قوم لوط (علیه السلام)، قوم نوح (علیه السلام) و ناسپاسان و متکبران و مغروران و مشرکان و کافران و… به واسطه اعمال فاسد می‌رسد) و یا اینکه این شر به واسطه آزمایش توسط نقص در اموال و جان‌ها و ثمرات است که عام می‌باشد.

آیه 79 سوره النساء:

الله متعال منشاء خیر و حسنه است و خواستار خیر و حسنه می‌باشد و اجر مؤمنین و مسلمین و محسنین و متقین و… را به صورت حسن‌های چندین و چند برابر می‌‌پردازد، پس هر خیری که به انسان برسد از جانب الله متعال می‌باشد و آن را برایش عظیم می‌‌گرداند و این عظمت و افزایش حسنه از جانب الله متعال است.

«مَثَلُ الَّذینَ ینْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ فی‏ سَبیلِ اللَّهِ کمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنابِلَ فی‏ کلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ وَ اللَّهُ یضاعِفُ لِمَنْ یشاءُ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلیمٌ» (البقرة/ 261)

«مثَل آنان‌که مال خود را در راه خدا انفاق می‌کنند، مثلاً: دانه‌های است که هفت خوشه برآورد و در هر خوشه‌‏اى صد دانه باشد. خدا پاداش هر که را که بخواهد، چند برابر می‌کند. خدا گشایش‏‌دهنده و داناست».

«إِنَّ اللَّهَ لا یظْلِمُ مِثْقالَ ذَرَّةٍ وَ إِنْ تَک حَسَنَةً یضاعِفْ‌ها وَ یؤْتِ مِنْ لَدُنْهُ أَجْراً عَظیماً» (النساء/40)

«خداوند به مقدار ذرّه‌‏اى به کسى ستم نکند، و اگر عمل نیکى باشد زیاد گرداند و (به نیکان) از جانب خود مزدى بزرگ عطا کند».

آیه 79 سوره النساء:

انسان به دلیل اختیاری که دارد و تمایل به سیئه، پس خواستار سیئه نیز می‌شود؛ پس این فقط خود انسان است که خواستار سیئه است و الله متعال خواستار سیئه نیست و از ساحت خداوندی منتفی است؛ پس هر شری که به انسان برسد از جانب خودش می‌باشد، هر چند که اعمال، گفتار، پندار و… آن انسان را الله متعال خلق می‌‌نماید (توحید ربوبیت). و دقیقاً به‌اندازه سیئه عذاب خواهد دید و بر او هیچ ظلمی صورت نخواهد گرفت و الله متعال آن را برایش اضافه نخواهد نمود، هر چند با دروازه توبه و رحمت و عمل صالح آن را پاک می‌‌گرداند.

«مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِ‌ها وَ مَنْ جاءَ بِالسَّیئَةِ فَلا یجْزى‏ إِلاَّ مِثْلَها وَ هُمْ لا یظْلَمُونَ« (الانعام/160)

«هر کس کار نیکو کند او را ده برابر آن خواهد بود و هر کس کار زشت کند به قدر کار زشتش مجازات شود و بر آن‌ها اصلا ستم نخواهد شد».

پس در واقع، آن افزایش خیر از جانب الله متعال است و حتی بخشش گناهان نیز نوعی خیر و حسنه است، آن نیز از جانب الله متعال است اما شر و سیئه از جانب خود انسان است و نتیجه‌اش نیز به خودش بر می‌‌گردد.

پس آیات 78 و 79 سوره النساء نه تنها با هم تناقضی ندارند؛ بلکه یکی از زیباترین و فنی‌ترین آیاتی است که در سوره نساء وجود دارد، و فهم آن نیازمند تجزیه و تحلیل و تفکر و تأمل است.

ملحدین دروغگو و شیاد، برای منحرف نمودن افکار جوانان پاک، آن‌ها را با این‌گونه آیات روبرو می‌‌نمایند، این شیاد‌ها می‌دانند که جوانان به دلیل اطلاعات کم در باب آیات قرآن، قادر به تحلیل کامل این آیات نمی‌باشند و این عدم توانائی، همان خواستگاه این شیاطین (ملحدین پست و دروغگو) است که جوانان پاک را به مسیر مورد نظر خود بکشانند.

نظرات بسته شده است.